Το τελευταίο διάστημα παρακολουθώ αρκετά βίντεο σε Instagram και TikTok από άτομα που ασχολούνται με την "online επιχειρηματικότητα" δηλαδή εταιρείες "κοινωνικής δικτύωσης" στην Ελλάδα. Ο λόγος είναι οτι έχουν αρκετά καλές τακτικές πωλήσεων, αλλά επίσης προωθούν το προϊόν τους πλέον ως Internet Marketing αντί για Κοινωνική Δικτύωση ή Multi Level Marketing ή "εναλλακτική επιχειρηματικότητα", οπότε είμαστε σχεδόν "συνάδελφοι" από ότι μαθαίνω. Δυστυχώς βλέπω πολλά νέα άτομα να "φλεξάρουν" εντελώς ψεύτικα στα social media για το πώς γλίτωσαν από την σκλαβιά της μισθωτής εργασίας, μπορούν να εργαστούν από παντού (κυρίως με βίντεο από διακοπές στο Ντουμπάι), έχουν οικονομική ανεξαρτησία, και κοιτάνε το μέλλον αισιόδοξα σε αντίθεση με όλους εμάς τα κορόιδα που είμαστε σκλάβοι στο γραφείο 9 με 5. Σε αυτό το κείμενο θα προσπαθήσω μέσα από την εμπειρία μου να καταρρίψω τα όποια πλεονεκτήματα προβάλλουν στα βίντεο για να προσελκύσουν νέα άτομα.
Η πρώτη μου επαφή με το MLM ήταν στο γυμνάσιο, πριν καν την ευρεία χρήση του internet στην Ελλάδα, κλασσική μάζωξη σε σπίτι για να ακούσουμε για την Amway. Μετά από χρόνια ο πατέρας μου είπε οτι με πήρε μαζί του για να μπορεί να φύγει νωρίτερα, αλλά εγώ παρακολούθησα την παρουσίαση με ενδιαφέρον. Ευτυχώς από αυτή την ηλικία κατάλαβα οτι δεν πρόκειται να βγάλεις χρήματα που να αξίζουν, οπότε δεν έχω χάσει άλλο χρόνο πέρα από την παρακολούθηση των βίντεο στα social media. Μετά από χρόνια συνομίλησα με Μάρτυρες του Ιεχωβά και από εκεί και πέρα συνειδητοποίησα πόσο κοντά είναι το MLM και οι αιρέσεις.
Υπάρχουν αρκετά καλά βίντεο για το κακό που κάνουν οι MLM πυραμίδες, τόσο στα αγγλικά Multilevel Marketing: Last Week Tonight with John Oliver (HBO) όσο και στα ελληνικά Εργασία Από το Σπίτι ΓΙΑ ΗΛΙΘΙΟΥΣ: Είναι Απάτη η Amway, η Herbalife, και το Internet Marketing?, αλλά δεν απαντάντε σε πολλά από τα επιχειρήματα που αναφέρουν στα stories τους οι πωλητές πυραμίδων, οπότε θεώρησα οτι αυτό το κείμενο τα συμπληρώνει.
Κοινά ψέματα για την online επιχειρηματικότητα των πυραμίδων
Πρώτο ψέμα: Έχεις την δική σου online επιχείρηση.
Πραγματικότητα: Δεν είναι δική σου επιχείρηση καθώς δεν έχεις κανέναν έλεγχο στο προϊόν, τις τιμές ή την διαφήμιση.
Η επιχείρηση είναι online, αλλά δεν είναι τίποτα δικό σου. Δεν έχεις έλεγχο στο προϊόν, δεν έχεις έλεγχο στις τιμές, δεν μπορείς να βάλεις διαφήμιση με το brand της εταιρείας, δεν μπορείς να την πουλήσεις, γενικώς έχεις εξάρτηση από μια άλλη εταιρεία που δεν ελέγχεις καθόλου. Είναι η ίδια σχέση με το να είσαι πωλητής σε μια κανονική εταιρεία. Δεν είναι δική σου online επιχείρηση υπό καμία συνθήκη ή έννοια. Δεν σου ανήκει τίποτα, ούτε έχεις επιχείρηση. Έχεις μια σύμβαση και εξαρτημένη σχέση με μια εταιρεία, χωρίς αυτή η σχέση να είναι δεσμευτική για την εταιρεία. Για αυτό είσαι "ανεξάρτητος". Όσοι ισχυρίζονται οτι έχουν την δική τους online επιχείρηση, απλά προωθούν την επιχείρηση κάποιου άλλου, ακριβώς αυτό που ισχυρίζονται οτι μισούν.
Δεύτερο ψέμα: Δεν έχεις αφεντικό ούτε ωράριο!
Πραγματικότητα: Είσαι δέσμιος μιας ανελέητης ρουτίνας που σε κρατά δεσμευμένο σχεδόν 24/7, με συνεχείς πωλήσεις και συμμετοχή σε σεμινάρια.
Το οτι δεν έχεις ωράριο δεν είναι ψέμα, απλά δεν έχεις το 9-5 και πλέον εργάζεσαι 24/7. Θα μου πεις λογικό εφόσον είναι δική σου επιχείρηση, αλλά όπως είδαμε πιο πάνω δεν είναι τίποτα δικό σου. Στα περισσότερα stories μιλάνε για 1-2 ώερες την ημέρα, αλλά τελικά εργάζονται περισσότερες ώρες από υπαλλήλους. Αν ήσουν πωλητής σε μια εταιρεία θα πουλούσες σε γάμους, συναντήσεις, στο αεροπλάνο, τα σαββατοκύριακα, και τα απογεύματα; Επίσης δεν έχεις όλα τα σαββατοκύριακα ελεύθερα, αφού θα χρειαστεί να πληρώσεις για τα σεμινάρια της ομάδας στα Καμένα Βούρλα ή το Λουτράκι. Προφανώς αν σε καλούσε η δουλειά σου σε εκπαιδευτικό σεμινάριο θα απαιτούσες να πληρωθείς και να έχεις δωρεάν ξενοδοχείο και μεταφορά, αλλά εδώ τα πράγματα είναι αλλιώς. Αφού είναι δική σου επιχείρηση και δεν έχεις αφεντικά είναι επιλογή σου να πληρώσεις "σε προσφορά" το ξενοδοχείο και το σεμινάριο.
Η απουσία αφεντικών είναι σημαντική αν εξαιρέσεις οτι δεν μπορείς να κάνεις δική σου στρατηγική πωλήσεων ή δεν μπορείς να χάσεις τα διασκεδαστικά σαββατοκύριακα εκπαίδευσης, τα οποία δεν προγραμματίζεις εσύ (πάντα στην "δική σου επιχείρηση").
Τρίτο ψέμα: Το payout είναι τεράστιο, πάνω από 90%!
Πραγματικότητα: Τα έξοδα είναι όλα δικά σου και από τα καθαρά κέρδη που δίνεις στην εταιρεία, αυτή σού επιστρέφει ένα μικρό ποσοστό.
Αυτός είναι ο λάθος τρόπος να δεις την σχέση σου με την εταιρεία. Η εταιρεία δεν βάζει ούτε χρόνο, ούτε δωρεάν προϊόν, ούτε σου δίνει μισθό, οπότε το 10% είναι το καθαρό περιθώριο κέρδους που έχει χωρίς κανένα ρίσκο από μέρους της. Αν μπορούσα να βρω άτομα να πουλάνε ένα προϊόν και εγώ να μην έκανα τίποτα εκτός από το να τους δίνω το 90% των κερδών, κρατώντας για εμένα ένα καθαρό περιθώριο 10% χωρίς καμία επένδυση ή ρίσκο, θα το έκανα χωρίς δεύτερη σκέψη. Όλη η πληρωμένη διαφήμιση είναι δική σου, όλες οι συναντήσεις και τα τηλέφωνα είναι δικά σου, αν ένα μήνα δεν τα πας καλά το κέρδος σου θα είναι μηδέν, τα κόστη θα τρέχουν, ενώ το κόστος για την επιχείρηση θα είναι μηδέν.
Τέταρτο ψέμα: Κάθε μήνα έχω τριψήφιο εισόδημα!
Πραγματικότητα: Τα κέρδη είναι μικρά και συχνά παραδίδονται ως πιστώσεις για περαιτέρω αγορές προϊόντων της εταιρείας.
Στα περισσότερα βίντεο που κυκλοφορούν στα social media θα δεις αναφορές στο εισόδημα, αλλά πουθενά δεν θα δεις απόδειξη πληρωμής. Εδώ έχουμε δύο προβλήματα. Το πρώτο είναι το εισόδημα από κάθε δραστηριότητα δεν είναι καθαρό. Ακόμα και να βγάλεις €200 τον μήνα αυτό δεν είναι το κέρδος σου, αφού όλο το κόστος είναι δικό σου και δεν εκπίπτει (ξαναλέμε δεν έχεις δική σου επιχείρηση). Τηλέφωνα, καφέδες, συναντήσεις, σεμινάρια, εκπαιδεύσεις, είναι όλα προσωπικό κόστος.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι οτι αρκετές φορές τα κέρδη, ειδικά τα μπόνους, από την δραστηριότητα σου δεν θα είναι σε μορφή χρήματος στην τράπεζα, αλλά credit στο back office σου. Εργάζεσαι δηλαδή για την εταιρεία και αντί για χρηματικό μπόνους σου δίνει πίστωση στο σύστημά της για να φέρεις περισσότερους πελάτες. Το αντίστοιχο σε μια κανονική δουλειά θα ήταν να πουλούσες ψυγεία και αντί για μπόνους να σου έδιναν δώρα ψύκτες αλλά όχι για προσωπική χρήση, αλλά για να τους κάνεις δώρο σε καλούς πελάτες. Θα είχες "κέρδος" χιλιάδων ευρώ και τίποτα στην τράπεζα. Ακόμα και παροχές σε leasing αυτοκίνητα που προσφέρουν κάποιες εταιρείες είναι διαθέσιμες μόνο στα κορυφαία στελέχη και μόνο όσο υπάρχουν κέρδη. Ταυτόχρονα το ίδιο αυτοκίνητο χρησιμοποιείται από όλα τα μέλη για flexing posts στα social media.
Πέμπτο ψέμα: Digital Marketing επιχείρηση
Πραγματικότητα: Η εφαρμογή τους περιορίζεται σε βασικά εργαλεία και τεχνικές που δεν συμβαδίζουν με εκείνες της αγοράς.
Ο βασικός λόγος που άρχισα να βλέπω βίντεο για MLM είναι επειδή προωθούν οτι κάνουν digital marketing, οπότε μοιάζουν με συνάδελφους στα μάτια του κόσμου. Στα περισσότερα δε βίντεο έχουν αναφορά οτι το Forbes έγραψε οτι το digital marketing θα είναι από τα καλύτερα πληρωμένα επαγγέλματα για το 2022/2023/2024/κλπ, χωρίς καμία πηγή ή αναφορά στο τι είναι το digital marketing. Προφανώς χρησιμοποιούν βασικά εργαλεία του digital marketing όπως Facebook ads και landing pages, αλλά το κύριο προϊόν που πουλάνε είναι η MLM συνδρομή. Αν ρωτήσω τον "κορυφαίο επαγγελματία internet marketing" (sic) στην Ελλάδα αν έχει τρέξει Facebook catalogue ads ή PMax campaigns στο Google Ads μάλλον δεν θα έχει καμία γνώση στο τι κάνουν αυτά τα βασικά εργαλεία digital marketing γιατί δεν τα χρησιμοποιούν στα MLM. Αν φτάσουμε σε εργαλεία όπως το DV360 ή σε καμπάνιες pDOOH εκεί σίγουρα θα χαθεί η μπάλα.
Αυτές οι τακτικές αποσκοπούν κυρίως σε νεαρό κοινό που εύκολα εντυπωσιάζεται. Είναι σημαντικό να διακρίνουμε την αλήθεια πίσω από τις λαμπερές προσφορές και να ενημερώνουμε τους νέους για τις πραγματικές προκλήσεις και τα ρίσκα αυτού του επιχειρηματικού μοντέλου.
Ψεύτικο φλεξαρισμα με Λαμπο και Ρολεξ στο Ντουμπάι
Σχετικά με το φλεξαρισμα με αυτοκίνητα, διακοπές στο Ντουμπάι, σέλφι με Rolex, και άλλα fancy tricks για γυμνασιόπαιδα, η ομάδα που πάντα νικά! Όποιος θέλει να φλεξάρει πλούτο, πράγμα που συνήθως δεν το κάνεις, μπορεί να το κάνει με legit τρόπους. Αν έχεις κάρτα Centurion American Express ή λογαριασμό private banking στην HSBC στο Dubai ή στην Coutts, κανένας δεν θα σε αμφισβητήσει. Αλλά μάλλον απευθύνονται σε κοινό που δεν γνωρίζουν καν πώς λειτουργούν αυτά και εντυπωσιάζονται με leased cars και traded watches. Είναι το ίδιο κοινό που θα χαλάσει χρήματα για να φάει χρυσό μπέργκερ στον Salt Bae στην Μύκονο και δεν έχει πάει ποτέ στην Σπονδή, το Botrini's ή το Βαρούλκο γιατί είναι ακριβά. Γιατί το φλεξάρισμα συνοδεύεται από καγκουροσύνη και άγνοια του αυθεντικού.
Ψεύτικη αγγλική προφορά
Last but not least, όσοι φλεξάρουν ψεύτικη αγγλική προφορά υπερβάλλουν εκεί που μπορούν πχ εντριεπριενουρς και μπιούργκιερζ, αλλά σχεδόν πάντα ξεχνούν να το κάνουν σε αγγλικές λέξεις που χρησιμοποιούν στα ελληνικά, πχ γκλιγκς και μάρκετινγκ. Ένας εύκολος τρόπος να ξεχωρίσεις τους παπάτζες νίντζα από μια και μόνο φράση.
Μα δεν είναι απάτη, ψάξε το στο internet!
Επειδή αν ψάξεις τα γνωστά ονόματα των πυραμίδων στο Google ή στο YouTube συνήθως εμφανίζεται πρόταση για autocomplete απάτη ή απατεώνας, οι πωλητές πυραμίδων έχουν βρει τον τρόπο να το παρακάμπτουν με το να δημιουργούν άπειρα βίντεο και κείμενα με τίτλο "Είναι ο τάδε απατεώνας;" και στην ουσία να προωθούν τον τάδε με τα ίδια επιχειρήματα. Οπότε αν κάποιος αδαής ψάξει για το άτομο αυτό στο YouTube υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δει τα ίδια βίντεο προώθησης.
